A A A

Drugi układ ruchowy

Powracanie zdolności do ruchu po usunięciu ośrodka korowego świadczy, że nie jest on jedynym ośrodkiem warunkującym czynność ruchową. Obok niego muszą istnieć inne, niezależne, ale nie mniej ważne ośrodki. Obecność ich wykazano już w poprzednim stuleciu, gdy drażniąc okolice kory mózgowej sąsiadujące z omawianym polem 4 również otrzymano poszczególne ruchy. Ten drugi ośrodek ruchowy w korze mózgowej nazwano polem przedruchowym i na mapie oznaczono cyfrą 6. Wykazano, że impulsy z tego pola częściowo przez włókna kojarzeniowe kierują się do pola 4, częściowo zaś przez włókna rzutowe biegną do skupisk komórek leżących w substancji białej półkul mózgowych. Te skupiska komórek nazwano ośrodkami podkorowymi lub też pozapiramidowymi dla odróżnienia od poprzednio omówionych ośrodków piramidowych, związanych z polem 4. Jak wykazano, kierują one szeregiem czynności ruchowych odbywających się bez udziału naszej świadomości. Podział na ośrodki piramidowe i pozapiramidowe w rzeczywistości jest trochę sztuczny, gdyż łączą się one ściśle ze sobą i wzajemnie uzupełniają. Z rysunku, na którym w bardzo uproszczony sposób przedstawiono ośrodki podkorowe, a także ośrodki leżące w pniu mózgu oraz połączenia między nimi, wynika, że ośrodki podkorowe otrzymują impulsy z dwu źródeł — ze wzgórza, dokąd docierają wszystkie impulsy z receptorów, i z pola przedruchowego. Powstające w ośrodkach pod-korowych impulsy są przekazywane do coraz niżej położonych w pniu mózgu skupisk komórek nerwowych, aż w końcu szlakami zstępującymi rdzenia docierają do komórek przednich rogów. W pniu mózgu do strumienia impulsów z ośrodków podkorowych dołączają się impulsy płynące z móżdżku, o których roli będzie jeszcze mowa. Impulsy te razem warunkują wiele ruchów odbywających się podświadomie i automatycznie — chodzenie, ruchy ucieczki, walki itd. W czynności poszczególnych ośrodków ruchowych istnieje pewna hierarchia, polegająca na tym, iż ośrodki położone wyżej hamują te, które są położone niżej. Przekonano się o- tym usuwając doświadczalnie jeden z ośrodków pozapiramidowych, w wyniku czego dochodziło do nadmiernych i nieskoordynowanych ruchów. Obrazowo mówiąc, dzięki impulsom z ośrodków pozapiramidowych powstaje pewien model poszczególnych ruchów, które odbywają się za pośrednictwem komórek przednich rogów rdzenia kręgowego. Do tych ostatnich poprzez szlak piramidowy docierają impulsy płynące z pola 4. Te właśnie impulsy dotyczące poszczególnych mięśni, a nawet ich części, warunkują delikatność i dokładność ruchów wykonywanych w życiu codziennym.