Na załączonym rysunku uwidoczniono w sposób schematyczny budowę i topografię układu wydalniczego człowieka. Jak widzimy, znajduje się on w całości w obrębie jamy brzusznej, przy czym parzyste nerki leżą na jej tylnej ścianie po obu stronach kręgosłupa. Przed urazami i wstrząsami są one zabezpieczone z jednej strony przez grubą warstwę mięśni oraz dolne żebra, z drugiej zaś — przez obfitą normalnie warstwę tkanki tłuszczowej. Ta torebka tłuszczowa stanowi elastyczną osłonę, chroniącą nerki przed urazami i nie pozwalającą im na swobodne ruchy. Czasem, gdy torebka tłuszczowa jest stosunkowo słabo rozwinięta, nerki mają dość dużą swobodę ruchów, co w języku lekarskim nosi nazwę nerki ruchomej lub opuszczonej. Leczenie tej wady w łagodnych postaciach polega na zaleceniu choremu diety tuczącej celem wytworzenia wspomnianej warstwy. Same nerki mają kształt dużej fasoli wyciętym brzegiem skierowanej ku środkowi. Wymiary nerki dorosłego człowieka w przybliżeniu są następujące: długość 11—12 cm, szerokość 5—6 cm, grubość 3—4 cm. Waga obu nerek wynosi od 240 g do 400 g, co odpowiada mniej więcej 0,5% wagi ciała dorosłego osobnika. Od wklęsłych brzegów nerki biegną ku dołowi przewody zwane moczowodami, które wpadają do położonego w dolnej części jamy brzusznej pęcherza moczowego. Moczowodami spływa stale produkowany przez nerki mocz, który gromadzi się w pęcherzu, skąd jest okresowo wydalany na zewnątrz. Można się o tym przekonać, jeżeli się wstrzyknie dożylnie barwnik, który jest wydalany przez nerki wraz z moczem. Obserwując następnie za pomocą specjalnego przyrządu, zwanego cystoskopem, ujście moczowo-dów do pęcherza, zobaczymy, że barwny mocz wypływa tymi ujściami w małych porcjach przez cały czas obserwacji. W pęcherzu mocz gromadzi się dzięki zamknięciu ujścia cewki moczowej przez skurcz otaczających je mięśni. Oddawanie moczu następuje, gdy mięśnie te ulegną rozkurczowi. Jeżeli czynność tych mięśni ulegnie zaburzeniu lub upośledzeniu, mamy do czynienia ze stanem zwanym nietrzymaniem moczu; ten ostatni stale wypływa z pęcherza. Powierzchnia nerek człowieka jest w zasadzie gładka, chociaż czasem, zwłaszcza u dzieci, bywa lekko pofałdowana, co stanowi pozostałość z rozwoju embrionalnego, a — ujmując sprawę ewolucyjnie — ślad z czasów, gdy nerka nie była jeszcze litym narządem, lecz zespołem większych lub mniejszych grup kanalików. Taką rozczłonkowaną nerkę spotykamy jako regułę u niedźwiedzi, u. których zamiast litego narządu w kształcie fasoli występują drobne guzki tworzące jakby grono umocowane na moczowodzie. Wielu z Czytelników widziało zapewne nerkę zwierzęcą przekrojoną przy okazji przyrządzania znakomitej potrawy zwanej cynaderkami. Przekrój ten nie jest jednorodny, ale wyraźnie widać na nim zarysy ciemniejszych trójkątów skierowanych wierzchołkami ku środkowi.' Trójkąty te odpowiadają tzw. części rdzennej nerki i przez anatomów zostały nazwane piramidami, gdyż w rzeczywistości są to podłużne przekroje stożków. Warstwa nieco jaśniejsza, leżąca powierzchownie, nazywa się korą i otacza całą nerkę oraz wnika pomiędzy piramidy tworząc tzw. słupy nerkowe. Gdybyśmy nie uszkadzając nerki zajrzeli przez rozcięty moczowód do wnętrza, zobaczylibyśmy szereg niewielkich wzgórków z maleńkimi otworkami na szczycie.. Wzgórki te odpowiadają wierzchołkom poznanych już piramid i noszą nazwę brodawek nerkowych, a otworki są ujściami kanalików wyprowadzających mocz z nerki. Myliłby się ten, kto sądząc ze stosunkowo prostej budowy makroskopowej wyobrażałby sobie, że budowa mikroskopowa nerki jest równie nieskomplikowana. Struktura nerki ssaków widziana za pomocą mikroskopu okazuje się bardzo złożona, a nauka nie powiedziała tutaj jeszcze ostatniego słowa.