A A A

Oddychamy w zmienionym ciśnieniu

Teraz zastanówmy się, jak organizm nasz reaguje na zmiany ilości tlenu w powietrzu oddechowym. Zmiany te mogą dotyczyć zmniejszenia jego ilości lub też jego zwiększenia. Z warunkami zmniejszonej ilości tlenu spotykamy się przy wznoszeniu nad poziom morza, a więc w górach lub w czasie lotów w powietrzu. Mówimy, że powietrze na dużych wysokościach jest rozrzedzone. Pamiętamy, że do prawidłowego połączenia tlenu z hemoglobiną w naczyniach włosowatych płuc konieczna jest pewna minimalna prężność tego gazu w pęcherzykach oddechowych. Warunków takich brak na wysokościach powyżej 4500 m. Toteż podczas lotów na większych wysokościach stosuje się aparaty tlenowe lub sztucznie zwiększa się ciśnienie w kabinach samolotów i dodaje tlenu do powietrza oddechowego. Wiemy jednak, że człowiek może stopniowo przystosować się do warunków oddychania w rozrzedzonym powietrzu. Polega to głównie na zwiększeniu liczby czerwonych krwinek, a co za tym idzie, ilości hemoglobiny, oczywiście w drodze wzrostu produkcji w narządach krwiotwórczych. Czytelnicy pamiętają, że ilość czerwonych krwinek waha się zwykle w granicach 4,5—5 milionów w jednym milimetrze sześciennym krwi. Tymczasem u osób żyjących na wysokości 4400 m (Kordyliery południowoamerykańskie) liczba erytrocytów sięga 8 milionów. Stałe przebywanie powyżej 6 tysięcy metrów wydaje się niemożliwe, jednakże ekspedycje górskie, na przykład w Himalajach, po odpowiednim treningu, trwającym kilka miesięcy, przebywają przez pewien okres czasu na wysokości ponad 8 tysięcy metrów ponad poziomem morza i ich uczestnicy zdolni są nawet do pracy. Wiąże się ona jednak z objawami silnego niedotlenienia — dusznością i zmęczeniem, co określa się mianem choroby górskiej. Tlenem o zwiększonym ciśnieniu można oddychać jedynie wtedy, gdy ciśnienie to nie przekracza warunków koniecznych do oddawania go w tkankach, gdzie hemoglobina powinna zabierać dwutlenek węgla. Gdy ciśnienie tlenu osiąga 6 atmosfer (co odpowiada powietrzu pod ciśnieniem 20 atmosfer), zwierzęta doświadczalne giną. Natomiast można bez jakichkolwiek zaburzeń ogólnych oddychać czystym tlenem pod zwykłym ciśnieniem atmosferycznym (760 mm Hg, czyli 1 atmosfery).