Psychika dziecka w wieku 11—14 lat znajduje się również pod wrażliwym wpływem tych zmian fizjologicznych, jakkolwiek nie zdaj ono z tego sprawy. Często i jego dorosłe otoczenie nie docenia cie zachodzących w dziecku zmian. W tym okresie często — pozornie bez powodu — dzieci stają s drażnione i przeczulone, niezadowolone z siebie i otoczenia, przesadnie reagują na zdarzenia drobne i mało ważne, co w z kolei rozterkę wewnętrzną. Stają się krnąbrne, przekorne, o w stosunku do najbliższych, a nawet złośliwe czy okrutne. Czasem popełniają czyny narażające na niebezpieczeństwo własne zdrowie, wet życie. Oczywiście, wiele dzieci przechodzi ten okres spokojniej i łagodniej, a u niektórych występują tylko pewne z wyżej wymienionych objawów. Omówiony stan rozdrażnienia może przeszkadzać w skupieniu w czasie lekcji, co może odbijać się na postępach w nauce. Jak wiemy, objawy dojrzałości płciowej u dziewcząt występują więcej o 2 lata wcześniej niż u chłopców. Jednakże wystąpień! wszej miesiączki u dziewczyny (w wieku 10—13 lat) lub pierwszego nocnego wypływu nasienia (polucji) u chłopca (w wieku 12—15 t świadczy o ich pełnej dojrzałości, jest tylko objawem toczące procesu dojrzewania, który jeszcze trwa. Pod wpływem hormonów wydzielanych przez gruczoły płciowych innych hormonów współzależnych, które oddziałują także na układ nerwowy, dokonuje się stopniowo szereg zasadniczych zmian w z psychiki. Pojawiają się nowe, nie znane przedtem wzruszenia i uczucia. Przeżycia te różnią się jednak znacznie od uczuć z okresu dojrzałości. Przede wszystkim cechuje je przesada i nadmierna afektacja. Wykazują dużą zmienność, przechodząc łatwo z jednej krańcowości w dr od zachwytu do pogardy, od zapału do zniechęcenia. Poza tym emocjonalne młodzieży cechuje często nieokreśloność i mglistość, a najczęściej jest objawem rozpoczynającego się, lecz jeszcze pełnie wykształconego i nie uświadomionego popędu płciowego, wieku budzi się i jest silnie odczuwana potrzeba przyjaźni; przyjaźni zawarte w tym okresie są najtrwalsze. Rozwijają się i tują wzniosłe uczucia, takie jak miłość do ojczyzny, miłość do ojczyzny, zdolność do poświęcenia i bohaterstwa. W okresie dojrzewania znamienna ewolucja zachodzi w ustosunkowaniu się do przedstawicieli płci przeciwnej. Jeśli w okresie wstępnym występuje wzajemna niechęć i unikanie, to w okresie późniejszym się ciekawość i zainteresowanie, połączone jednak początkowo i ciem dużej nieśmiałości, a nawet wstydliwości. Zarówno u dziej jak i u chłopców budzi się zainteresowanie własnym wyglądem zewnętrznym: chłopiec zaczyna bardziej dbać o swoją fryzurę, dziewczyn więcej czasu spędza przed lustrem, zwraca uwagę na swój strój i ni próbuje używać kosmetyków. Młody człowiek zaczyna przyswajać sobie zdolność rozumienia i posługiwania się pojęciami ogólnymi (abstrakcyjnymi, takimi jak wolność, sprawiedliwość, prawda itp.), których przedtem nie rozumiał, tuje również zdolność analizowania i rozumienia, jakkolwiek je-stopniu niedostatecznym, a często nawet prymitywnym. Wypowiadanie w tym wieku sądy nie zawsze są oparte na przesłankach logicznych i ścisłych, często natomiast opierają się na podłożu uczuciowym. Dyskusja między młodzieżą a dorosłymi bywa nieraz trudna, gdyż argumenty dorosłych nie trafiają jej do przekonania, opartego na motywach uczuciowych i sprzecznych nieraz z logiką. Odkrycie własnej indywidualności i odrębności pochłania przez pewny czas uwagę osób w wieku młodzieńczym w bardzo dużym stopniu. Odkrywa ona coraz to nowe dziedziny życia wewnętrznego, co napełnia ją dumą i nadmiernym często poczuciem własnej wartości. Młodemu wiekowi wydaje się, że jest znacznie lepszy i bardziej wartościowy od innych, że dokona w życiu rzeczy niezwykłych. Okres ten kryje w sobie wiele niebezpieczeństw i zasadzek. Młody człowiek wyrywa się do samodzielności i postępowania niezależnego od opinii starszych, a nawet do wyraźnego przeciwstawienia się tej opinii. Chce sam decydować o tym, co jest dobre, a co złe, jakkolwiek drug niemożność dostatecznie dojrzałej oceny różnych zjawisk oraz brak równowagi emocjonalnej nie pozwalają mu nieraz na wybór najwłaściwszej grogi postępowania. Wpływ środowiska. Okres dojrzewania cechuje wielka wrażliwość i podatność na wszelkie wpływy środowiska i otoczenia. Telewizja, teatr, kino, literatura, pisma ilustrowane, wreszcie najbliższe otoczenie, przykład kolegów — wszystko to znajduje bardzo żywy oddźwięk i reakcję, luj lodzące stąd bodźce urabiają w dużym stopniu charakter, a nawet kierunek zainteresowań i zamiłowań. Pobudzona fantazja i, naturalna w tym okresie, wzmożona odwaga mogą młodego człowieka pchnąć zarówno w kierunku czynów szlachetnych prawych, a nawet bohaterstwa i poświęcenia, jak i w kierunku chuligaństwa, pijaństwa, a nawet czynów przestępczych, które popełnionych w stanie pewnej ograniczonej zdolności ich oceny, mogą fatalnie zaciążyć na jego dalszym losie.Wpływy hormonalne. Przedstawiona w skrócie ewolucja prawie wszystkich ich dziedzin życia duchowego młodzieży w wieku dojrzewania jest następstwem wielu czynników. Zasadniczą rolę odgrywają w niej jednak wpływy hormonalne, a szczególnie wpływy hormonów płciowych. Zmiany w ustroju zachodzące pod wpływem tych hormonów są śnie źródłem wielu niepokojów i konfliktów zarówno z sobą samym jak i otoczeniem. Ponieważ okresowi temu towarzyszy często nieufność do starszych, młody człowiek boi się mówić o swoich przeżyciach, kryje się z nimi, co wprowadza często w stan rozdrażnienia i niepokoju. Dopiero 17 r.ż. następuje pewne uspokojenie, a między 17 a 21 r.ż. stabilizuje się powolny proces uzyskiwania równowagi pomiędzy stanami emocjonalnymi a rozsądkiem. Jak widzimy, wystąpienie pierwszej miesiączki u dziewczyny i wszej polucji u chłopca wyprzedza znacznie okres ukończenia dojrzałości całego ustroju. Zjawiska te występują, zanim organizm przystosuje się do odpowiednich reakcji emocjonalnych i psychicznych or prawidłowego wykonywania odnośnych czynności fizjologiczny szkody dla siebie. Problemy wychowawcze: Problemy wychowawcze z zakresu życia płciowego powinny st integralną część ogólnego wychowania młodzieży. W rozwoju je są one nie mniej ważne niż nauka zawodu. Nieuznawanie tej powoduje, że młodzież dorasta i wkracza w życie nie będąc zdolna właściwej oceny roli seksu w swoim życiu, przeżywając konflikty pokoje z powodu rozbieżności pomiędzy głoszonymi zasadami m moralności a przejawami często nadmiernego seksualizmu we współczesnym świecie, że może w sposób błędny utożsamiać stosunek płciowy z miłością oraz uważać promiskuityzm (rozwiązłość płciową) za wyraz body czy wolności. Dla określenia tej dziedziny wychowania używa się terminu „wychowanie seksualne". Spróbujmy ustalić, co należy rozumieć przez wychowanie sek Jest to termin przeniesiony z piśmiennictwa angielskiego, w znany jest jako sex education. Przez wychowanie seksualne — podobnie jak przez wychowanie w ogóle — można osiągnąć tylko pewne przygotowanie do indywidualnego, właściwego rozwiązywania niektórych problemów życiowy. Rozumiane w ten sposób wychowanie seksualne jest pojęciem z szerszym aniżeli higiena seksualna.