Na zakończenie rozważań o schorzeniach układu oddechowego zastanówmy się nad związkiem, jaki zachodzi pomiędzy nałogowym paleniem tytoniu i schorzeniami organizmu. Dlaczego temat ten poruszamy przy tej okazji? Po pierwsze dlatego, że układ oddechowy jest główną drogą, którą do organizmu wkracza nikotyna i inne składniki dymu tytoniowego. Ostatnie lata dostarczyły bardzo wiele przekonujących danych, że ów dym nie pozostaje obojętny dla ustroju. Oto lista schorzeń, których nasilenie u palaczy jest zdecydowanie większe niż u pozostałych, wolnych od tego zwyczaju osób: jeśli chodzi o płuca — to rak oraz rozedma płuc; w przewodzie pokarmowym — owrzodzenie żołądka i dwunastnicy; w układzie krążenia — zawały serca i choroba nadciśnieniowa. Z innych schorzeń: cukrzyca i choroba Buergera. Wykaz to niemały i zawiera niebagatelne schorzenia, nic więc dziwnego, że szereg organizacji społecznych prowadzi zdecydowaną walkę ze zwyczajem palenia. schorzeniami". Ćwiczenia owe można traktować jako czynny odpoczynek. Jeśli natomiast pozwalają nam na to warunki — uprawia my sporty ruchowe, które rozwijają umięśnienie klatki piersiowy i zwiększają pojemność oddechową płuc, którą nazwaliśmy objętość życiową. Do sportów, które w najbardziej harmonijny sposób spełni ją wspomniane warunki, należą: gimnastyka, pływanie, wioślarstw Również turystyka piesza, zwłaszcza górska, wywiera tu swój doda wpływ. Nie od rzeczy będzie jednak przypomnieć, że uprawianie kiedykolwiek sportu winny poprzedzić odpowiednie badania lekarskie W badaniach takich szczególnej uwadze poddawane są zwykle d ściśle współpracujące układy: oddechowy i krążenia. Ale nawet niezbyt sprawni fizycznie mogą, przy zachowaniu umiaru, ćwiczyć swój uklad oddechowy, pamiętając o korzyściach płynących z dobrej „wentyla płuc.