Wspominaliśmy o możliwości wędrówki cząsteczek przez błonę, gdy istnieje różnica w stężeniach po obu jej stronach, a znajdujące się w niej otworki są dostatecznie duże, by owe cząsteczki mogły się przez nie przemieszczać. Jest to mechanizm najprostszy i komórka często się nim posługuje. W procesie wyrównywania stężeń przez błonę mogą wraz z cząsteczkami wody niekiedy przenikać cząsteczki w niej rozpuszczone, niekiedy zaś — wyłącznie cząsteczki wody. Gdy błona przepuszcza tylko cząsteczki wody, wędrówka ich przez błonę prowadzi do zmian ciśnienia we wnętrzu komórki. Objawiać się to może bądź „obrzękiem", bądź też „schudnięciem" komórki, jak to widzimy na poniższej ilustracji. Istnieje również inny mechanizm wędrówki cząsteczek przez błonę komórkową, odmienny od przedstawionego powyżej. Dotyczy on jedynie przemieszczania się jonów. Jak wiemy, jony są to atomy lub grupy atomów obdarzone ładunkiem elektrycznym. Otóż właśnie jony zdolne są do przemieszczania się przez błonę komórkową pod wpływem działających na nie sił elektrostatycznych. Poniższy przykład ułatwi nam zrozumienie mechanizmu przechodzenia takich cząstek przez błonę komórkową. Wyobraźmy sobie, że w komórce znajduje się znaczna ilość jonów dodatnich, np. sodu i potasu, natomiast w środowisku jest przewaga jonów ujemnych np. chloru. Tego rodzaju rozmieszczenie ładunków elektrycznych będzie przyczyną wędrówki jonów dodatnich z komórki do środowiska, a jonów ujemnych ze środowiska do komórki. Siłami powodującymi tę wędrówkę będą siły elektrostatyczne przyciągania się cząstek obdarzonych ładunkiem różnoimiennym i odpychania się cząstek o ładunku jednoimiennym. Przyjmuje się jeszcze jeden sposób przenikania cząsteczek przez błonę komórkową. Przedstawia go poniższa ilustracja. Rozpuszczone w wodzie cząsteczki (na schemacie czarne) wędrują do wnętrza komórki szybciej niż w kierunku przeciwnym, tj. z wnętrza do środowiska. Droga przeciwna cząsteczek substancji rozpuszczonej, a więc droga jak gdyby „pod prąd", jest utrudniona i dlatego w wyniku tego procesu w komórce przybywa coraz więcej cząsteczek. Opisane powyżej sposoby przechodzenia cząsteczek przez błonę komórkową noszą wspólną nazwę „transportu biernego". Przymiotnik „bierny" w tej nazwie bierze się stąd, że wędrówka cząsteczek odbywa się bez aktywnego udziału błony komórkowej, która zachowuje się Cząsteczki rozpuszczone w wodzie są porywane podczas szybkiego jej przepływu przez otworki w błonie, w wyniku czego we wnętrzu komórki (lewa strona) przybywa ich coraz więcej przez cały czas pasywnie. Siłami napędowymi tych cząsteczek są albo różnice w stężeniach roztworów, albo różnice potencjałów elektrycznych, albo też „prąd" wody przepływającej przez otwory w błonie komórkowej. We wszystkich przytoczonych przypadkach błona zachowuje się tak, jakby była martwa i nie miała żadnych możliwości czynnego wpływania na proces przenikania przez nią cząsteczek chemicznych.