A A A

Swój i obcy

Badania naukowców, z których wielu dziś jest laureatami nagrody Nobla, wykazały, że każdy organizm zwierzęcy i ludzki odznacza się zdolnością rozpoznawania wchodzących w jego skład substancji białkowych jako własnych *. Natomiast liczne substancje, które wchodzą w skład innego organizmu, np. drugiego człowieka lub też zwierzęcia, traktuje jako obce. Jeśli takie substancje obce zostaną wprowadzone do organizmu, to po pewnym czasie we krwi jego pojawią się szczególne związki chemiczne, które mają zdolność wiązania się z intruzami. Substancje obce noszą ogólnie nazwę antygenów, a substancje powstające pod ich wpływem i wiążące je — przeciwciał. Przeciwciała stanowią broń produkowaną przez organizm zwierzęcy lub ludzki do walki z substancjami obcymi; producentami ich są komórki wchodzące w skład takich narządów, jak węzły chłonne, śledziona lub migdałki. Komórki te są wyposażone w niezwykle precyzyjny, chociaż bliżej nie poznany aparat, pozwalający im na odróżnienie substancji białkowych własnych od obcych i wytworzenie przeciwciał przeciwko tym ostatnim. Aby dać wyobrażenie o precyzyjności tego aparatu rozpoznawczego, wystarczy przytoczyć, że wspomniane komórki węzłów lub śledziony jednego zwierzęcia rozpoznają jako obcą cząsteczkę białka — insuliny innego gatunku zwierzęcia, różniącą się od własnej insuliny kolejnością jedynie trzech aminokwasów w łańcuchu liczącym ich kilkadziesiąt. Podobny proces wytwarzania przeciwciał zachodzi, gdy do organizmu wniknie chorobotwórcza bakteria lub wirus. Zaatakowany organizm wytwarza odpowiednie przeciwciała, które niszczą lub unieczynniają wrogie mikroorganizmy lub wirusy, tym samym likwidując wywołaną przez nie chorobę. Co więcej, dzięki wytworzeniu przeciwciał organizm staje się odporny na następną inwazję, w razie której natychmiast podejmuje produkcję przeciwciał wytworzonych w czasie pierwszej inwazji. Dzięki temu wiele chorób zakaźnych, jak szkarlatynę, błonicę czy odrę, człowiek przebywa tylko raz w życiu, stając się następnie na nie odpornym.