Ażeby wszystko dokładnie zrozumieć, trzeba na wstępie omówić rolę wapnia i fosforu w organizmie. Wapń jest pierwiastkiem niezbędnie potrzebnym do życia. Wchodzi bowiem w skład kośćca, tkanek oraz płynów ustrojowych i odgrywa zasadniczą rolę w wielu procesach fizjologicznych. Zależność pomiędzy zawartością wapnia i fosforu w surowicy krwi. Wzrost poziomu wapnia powoduje obniżenie ilości fosforu fizjologicznej poziom fosforu we krwi u dorosłego człowieka wynosi 2,5—3,5 mg%. Wapń w normalnych warunkach stanowi u dorosłego człowieka ok. 2% wagi, z czego aż 99% przypada na kościec, a pozostałą resztę można znaleźć we krwi i mięśniach. Od obecności tego pierwiastka jest uzależniony między innymi skurcz mięśniowy, czyli reakcja mięśni na działanie bodźca. Pomiędzy ilością wapnia i fosforu zachodzi bardzo ścisła współzależność, stały określony stosunek, np. zmniejszenie ilości wapnia w organizmie powoduje wzrost zawartości fosforu i odwrotnie. Przytarczyce jako gruczoły wydzielania wewnętrznego produkują swoistą wydzielinę — parathormon. Już wiemy, że istnieje współzależność między ilością wapnia i fosforu w organizmie, ale jak przedstawia się współzależność pomiędzy zawartością obu tych pierwiastków w organizmie a czynnością gruczołów przytarczycznych? Aby móc na to odpowiedzieć, musimy sięgnąć do doświadczeń na zwierzętach. Jeżeli zwierzętom usunie się przytarczyce, bardzo szybko następuje wzmożona pobudliwość nerwowa, spowodowana spadkiem poziomu wapnia. Pierwiastek ten jest wówczas wydalany w zwiększonej ilości z kałem i moczem. Jeżeli natomiast zwierzętom z usuniętymi przytarczycami będziemy podawać parathormon, do zaburzeń nie dojdzie i poziom wapnia nie ulegnie zmianie. Jak z tego wynika, parathormon czuwa nad prawidłowym poziomem wapnia w ustroju, a równocześnie ilość wapnia w organizmie decydująco wpływa na czynność pfzytarczyc. Produkcja parathormonu wzrasta w przypadkach, kiedy poziom wapnia jest mniejszy od fizjologicznego. Na przykład u szczurów karmionych dietą ubogą w wapń dochodzi do przerostu gruczołów przytarczycowych. U ludzi obserwuje się przerost przytarczyc w przypadku krzywicy, ponieważ występuje wówczas spadek poziomu wapnia. Wiadomo, że obniżenie poziomu wapnia jest powodowane wzrostem ilości fosforu. Zwierzęta karmione dietą obfitującą w związki fosforanowe mają powiększone przytarczyce. Należałoby tłumaczyć to sobie w ten sposób, iż podwyższony poziom fosforu prowadzi do zubożenia organizmu w wapń, ponieważ zaś hormon przytarczyc temu zapobiega, wyrazem samoobrony organizmu jest zwiększona produkcja parathormonu, co wiąże się z rozrostem gruczołów przytarczycznych. Jeżeli będziemy zwierzętom zdrowym podawać w dużych ilościach wyciągi z przytarczyc, zaobserwujemy dość znaczny wzrost wapnia w surowicy krwi, a obniżenie ilości fosforu. Utrzymując taki stan przez dłuższy czas możemy spowodować śmierć zwierzęcia. Głównym źródłem wapnia jest pożywienie. Do pokarmów zawierających dużą ilość tego pierwiastka należą jarzyny, jak marchew, kapusta, sałata, szpinak, oraz mleko, ser i żółtka jaja. Również bogatym źródłem wapnia może być woda. Badacze zaobserwowali, iż w okolicach, gdzie znajduje się tzw. twarda woda (zawierająca sporą ilość Ca) ludzie mają zdrowsze zęby i są wyżsi. W stanach fizjologicznych 70—90% wapnia pokarmowego po wes-saniu się w jelicie ulega przeróbce. Z tego 20% zostaje wydalone wraz z moczem i kałem, 40% wiąże się z białkami, zaś część pozostała występuje w postaci czynnej, zjonizowanej. Zaobserwowano, że istnieje związek pomiędzy wchłanianiem wapnia, a wiekiem organizmu. U młodych organizmów proces ten jest intensywniejszy niż u starych. Olbrzymim spichlerzem wapnia jest kościec. Z niego organizm czerpie wapń w razie potrzeby i tam go też częściowo odkłada w razie nadmiaru. Nie trzeba chyba zbytnio dokumentować, że właśnie od szkieletu zależy kształt i budowa naszego ciała. Kościec decyduje o wzroście i pewnych typach konstytucjonalnych. Jak wiadomo, główną masę kości stanowią związki mineralne, z czego największy procent przypada na wapń i fosfor. Specjalny układ substancji mineralnych i organicznych warunkuje sprężystość i wytrzymałość kości. W procesie wytwarzania tkanki kostnej biorą czynny udział komórki kościotwórcze, tzw. osteoblasty. Dzięki ich pracy dochodzi do odkładania soli wapniowych, do kościotworzenia. Czy nadmierna ilość parathormonu powoduje powstanie zmian w strukturze kości? Tak, oczywiście. Aczkolwiek dokładny mechanizm działania parathormonu na metabolizm wapnia i fosforu nie jest dokładnie poznany, jednakże wiadomo, iż w przypadku jego nadmiaru — w razie nadczynności lub nowotworu przytarczyc, dochodzi do wypłukiwania tych pierwiastków z kości i przechodzenia ich do krwi oraz do wydzielania z moczem i kałem. Kości zawierające za mało wapnia są kruche, łamliwe oraz bolesne pod wpływem ucisku. Wapń krążący w surowicy krwi wytrąca się w postaci złogów i zalega w miedniczkach nerkowych oraz w pęcherzyku żółciowym. Pomimo znacznych strat mineralnych duża ilość wapnia (przekraczająca normę) utrzymuje się we krwi, będąc przyczyną dodatkowych patologicznych objawów, takich jak utrata apetytu, nudności, łatwe męczenie się, spadek na wadze i senność, która w miarę postępu procesu przechodzi w śpiączkę mogącą się skończyć śmiercią. Co się w takim razie dzieje, jeżeli ilość parathormonu nie jest wystarczająca.