A A A

Wnikanie plemnika do jaja

Przez osłonkę przejrzystą przebija się zwykle kilka plemników, lecz tylko jeden z nich wnika do jaja. Wnikanie plemnika do jaja jest procesem bardzo złożonym. Zetknięcie się bowiem jaj z plemnikiem wywołuje skomplikowane zmiany w samym jaju. Tuż pod błoną komórkową cytoplazma ulega dynamicznemu pobudzeniu oraz następuje zmia- na jej struktury. Od strony plemnika cytoplazma wypukła się tworząc mały wzgórek, zwany wzgórkiem przyjęcia lub wzgórkiem zapłodnienia. Wniknięcie plemnika do jaj pobudza je do ostatecznej fazy dojrzewania, jajeczkowanie bowiem następuje najczęściej w metafazie drugiego podziału dojrzewania. Po wniknięciu plemnika następuje ostateczne zakończenie podziału jądra jaja, czego wynikiem jest wyrzucenie drugiego ciałka kierunkowego. Pod wpływem wniknięcia plemnika jajo jakby się kurczy, tak że pomiędzy nim a osłonką przejrzystą wytwarza się szpara, zwana przestrzenią okołożółtkową. Przestrzeń ta wypełnia się płynem wydzielonym przez jajo. Obecność plemnika wyzwala charakterystyczne reakcje w cytoplazmie jaja, między innymi błona jajowa staje się nieprzepuszczalna dla innych plemników. Zjawisko to nosi nazwę blokupolispermii (polispermia — wnikanie nie jednego plemnika, lecz większej jego liczby). Plemnik porusza się w jaju coraz wolniej, przesuwa się w stronę jądra, które po wyrzuceniu drugiego ciałka kierunkowego wędruje do centrum. Główka plemnika oddziela się od witki, która ulega rozpuszczeniu w cytoplazmie, i wskutek pobierania wody z cytoplazmy jaja pęcznieje, staje się coraz bardziej kulista i nabiera z powrotem charakterystycznego wyglądu jądra komórkowego; wewnątrz pojawia się ją-derko lub kilka jąderek, ziarnista chromatyna i sok jądrowy. W ten sposób główka przekształca się w przedjądrze męskie, które rośnie i osiąga wielkość jądra komórkowego jaja, zwanego w tym stadium przedjądrzem żeńskim. Oba przedjądrza wykazują bardzo wyraźną aktywność: między nimi a cytoplazmą zachodzi intensywna wymiana substancji. Szczególnie aktywne wydaje się być przedjądrze męskie, wnoszące nowe chromosomy, a tym samym nowe ojcowskie geny; przypuszcza się, że już w tym czasie wpływa ono na cytoplazmę jaja, powodując w niej zasadnicze zmiany.