A A A

Żeńskie drogi rodne

Jajowody są to cieniutkie przewody, otwarte na jednym końcu do jamy brzusznej tuż przy jajnikach, a drugim połączone z macicą. Różnice w długości jajowodów u poszczególnych kobiet są tak znaczne, że ogólnie biorąc waha się ona pomiędzy 9 a 17 cm. Przy ujściu do macicy jajowody są najcieńsze, mają średnio 0,5—1 cm średnicy, natomiast w części leżącej przy jajniku, w tzw. bańce jajowodu, osiągają szerokość 6—8 cm; szeroko otwarte ujście — lejek jajowodu — zakończone jest strzępkami o długości 1—1,5 cm. Jeden wyjątkowo długi strzępek (do 3 cm) przylega ściśle do jajnika. Ściana jajowodu składa się z warstwy mięśni wysłanej od środka błoną śluzową. W warstwie mięśniowej wyróżniają się dwa pokłady mięśni gładkich; w zewnętrznym włókna biegną wzdłuż całego jajowodu, w wewnętrznym — okrężnie. Dzięki takiemu przebiegowi włókien jajowód może wykonywać ruchy robaczkowe, podobne jak jelita. Błona śluzowa tworzy liczne porozgałęziane fałdy, wysunięte do światła jajowodu. Na przekroju poprzecznym przez jajowód fałdy te robią wrażenie skomplikowanego labiryntu. Powierzchnię ich pokrywa jednowarstwowy nabłonek, złożony z wysokich, cylindrycznych komórek opatrzonych rzęskami. Taka budowa jajowodu, jak zobaczymy dalej, zapewnia bezpieczne przesuwanie się jaj w kierunku macicy. Macica ma normalnie 7 cm długości, kształtem zaś przypomina spłaszczoną gruszkę z wąskim trójkątnym światłem w środku. Do przedniej jej części (głowowej) uchodzą dwa jajowody. Od strony tylnej macica otwiera się do pochwy. Można w niej wyróżnić anatomicznie: trzon, który stanowi jej największą właściwą część, szyjkę, która wpukla się i otwiera do pochwy, oraz dno, sklepienie ponad ujściem jajowodów. Na zewnątrz macica otoczona jest cienką błonką surowiczą, która zrasta się z warstwą mięśniową. Stosunkowo gruba (10—14 mm) warstwa mięśniowa macicy zbudowana jest z kilku pokładów włókien gładkich. Włókna mięśniowe zgrupowane są w pęczkach o przebiegu spiralnym; w poszczególnych pokładach mięśni wiązki te biegną w przeciwnych kierunkach, spirale ponadto nie są nigdzie zamknięte. Taki układ włókien ma ważne znaczenie przy rozciąganiu się macicy w czasie ciąży i przy kurczeniu się w czasie porodu. Od wewnątrz do warstwy mięśniowej przylega błona śluzowa, zbudowana z luźnej tkanki łącznej. Zawiera ona liczne gruczoły śluzowe o kształcie poskręcanych cewek,; pomiędzy które wnikają obficie naczynia krwionośne. Od strony światła macicy błona śluzowa jest wysłana nabłonkiem jednowarstwowyn* walcowatym, opatrzonym w niektórych fazach cyklu płciowego rzęskami. Podstawowa część błony śluzowej, stykająca się z mięśniami, mą] bardziej zbite utkanie niż część pozostała. Leżąca od wewnętrznej strony luźniejsza warstwa błony śluzowej, tak zwana doczesna lub funkcjonalna część macicy, ulega zmianom w okresie ciąży, a w czasie miesiączkowania, podobnie jak podczas porodu, ulega zniszczeniu. Szyjka macicy przechodzi w pochwę, krótki przewód, zbudowany z silnie rozwiniętej warstwy mięśniowej na zewnątrz oraz z błony pod-śluzowej i błony śluzowej wewnątrz. Błona śluzowa pochwy jest pofałdowana i wzmocniona tu włóknami sprężystymi i klejodajnymi, dzięki czemu bez uszkodzenia może się rozciągać przy porodzie. Powierzchnię jej pokrywa nabłonek wielowarstwowy płaski, który ulega okresowemu złuszczeniu się i odrastaniu w czasie cyklu płciowego. W błonie śluzowej pochwy nie ma zupełnie gruczołów. Nazwą sromu obejmuje się zewnętrzne drogi rodne otaczające zewnętrzne ujście pochwy; w skład jego wchodzą przedsionek pochwy, wargi sromowe i łechtaczka. Do przedsionka pochwy uchodzą gruczoły dodatkowe, tzw. gruczoły Bartholina i gruczoły przedsionkowe mniejsze, których śluzowata wydzielina nawilża jej nabłonek.