A A A

„Pożeracze" energii w świecie żywym i jej producenci

Komórki zdobywają energię w dwojaki sposób, w związku z czym dzielimy je na cudzożywne i samożywne. Komórki cudzożywne, zwane inaczej heterotroficznymi, jako źródło energii wykorzystują określone związki chemiczne, takie jak węglowodany, tłuszcze czy białka. Czerpią one z nich energię podczas procesu utleniania, czyli tzw. oddychania komórkowego. Komórki te utleniając wymienione wyżej substancje, korzystają z tlenu atmosferycznego. Końcowymi produktami utlenienia są: dwutlenek węgla i woda. Należące do drugiej grupy komórki samożywne, czyli autotroficzne, zdolne są do pobierania energii słonecznej podczas procesu fotosyntezy, czyli syntezowania z dwutlenku węgla i wody — a więc z cząsteczek prostych i łatwo dostępnych — cząsteczek glikozy, w których wiązaniach energia ta zostaje zmagazynowana. Jak dostrzegamy, reakcja ta różni się od poprzedniej jedynie kierunkiem przebiegu. Z utworzonej w ten sposób cząsteczki glikozy komórki autotroficzne budują bardziej złożone związki. Mogą ją również utleniać identycznie, jak czynią to komórki heterotroficzne, odzyskując w ten sposób zmagazynowaną energię w celu wykorzystania jej na własne potrzeby. Czynią to wówczas, gdy nie są w stanie zdobywać energii w procesie fotosyntezy, np. w ciemności. Istnieją również komórki, które są w stanie zdobywać energię w dwojaki sposób. Na przykład organizm jednokomórkowy — klejnotka (Euglena viridis), wiciowiec żyjący w stojących wodach stawów i kałuż, w zależności od warunków może pobierać energię bądź tak jak komórka samożywna, bądź też jak cudzożywna. W cytoplazmie klejnotki znajdują się bowiem chloroplasty zawierające chlorofil, który nadaje jej barwę zieloną. Przebywając na świetle klejnotka pobiera energię światła.słonecznego, dzięki czemu zachodzi w niej proces fotosyntezy. Trzymana w ciemności, w środowisku bogatym w związki organiczne, traci dość szybko barwę zieloną w związku z utratą chlorofilu w chloroplastach, które ulegają znacznemu zmniejszeniu. Tak odbarwiona klejnotka nie może już oczywiście syntezować węglowodanów i żywi się wyłącznie gotowymi związkami organicznymi. Po przeniesieniu na światło bezbarwne klejnotki odzyskują chlorofil i stają się zdolne do fotosyntezy. Klejnotka jest przykładem organizmu zmiennożywnego — miksotroficznego.