Angielski lekarz Harvey pierwszy zaobserwował krążeń krwi i ruch serca. Nie potrafił jednak wyjaśnić przyczyn i mechanizm skurczów serca. W 1631 r. anatom angielski Lower napisał, że czynnością serca rują niewyjaśnione siły życiowe. Wspomniany już fizjolog Haller spostrzegł, że rozprzestrzenianie się skurczu serca i przepływ krwi są zjawiskami postępującymi równolegle. Na podstawie te stwierdzenia doszedł do wniosku, że bezpośrednim bodźcem wyzwał jącym skurcz mięśnia jest styczność krwi z kolejnymi punktami tkanka serca. Gaskell (fizjolog angielski) wykazał, że ucisk pewnych okolic tkanki sercowej powoduje zahamowanie pracy serca poniż uciśniętego odcinka. Mięsień sercowy jest bardzo wyspecjalizowaną tkanką o szerokich właściwościach. Ma własny automatyzm, który kieruje pracą rządu. Pod tym względem mięsień sercowy różni się od innych tkanek. Badania wykazały, że prawidłowa czynność serca zależy od bodźca powstających w tzw. węźle zatokowym, leżącym po str prawej, w okolicy ujścia górnej żyły głównej do przedsionka. Węzeł zatokowy został odkryty przez lekarza szkockiego Keitha i fizjologa angielskiego Flacka. Można śmiało powiedzieć o węźle zatokowym, że jest to „rozrusznik serca". Z węzła zatokowego pobudzenia rozchodzą się po mięśniu przedsionka równomiernie we wszystkich kierunkach i z jednakową prędkością. Przeciętna szybkość rozchodzenia się fali pobudzenia wynosi 1 m/sek. Można się o tym przekonać umieszczając elektrody w różnych punktach od węzła i mierząc czas pojawiania się pobudzenia. Impulsy dla mięśni komór wytworzone są w drugim ugrupowaniu tkanki węzłowej, leżącym na granicy przedsionków i komór. Drugi węzeł — przedsionkowo-komorowy — został odkryty przez Japończyka Tawarę w 1906 r. Po zniszczeniu węzła zatokowego, np. przez proces chorobowy, węzeł przedsionkowo-komorowy przyjmuje jego rolę. Węzeł przedsionkowo-komorowy ściśle wiąże się z włóknami mięśnia przedsionka i stanowi pierwsze ogniwo łańcucha przewodzącego bodziec do komory. Z węzła przedsionkowo-komorowego wychodzi wielka gałązka tkanki przewodzącej, zwana pęczkiem Hisa od nazwiska badacza niemieckiego. Biegnie ona w kierunku koniuszka serca rozgałęziając się na dwa ramiona. Ramiona te rozpadają się na mniejsze gałązki, gubiące się w tkance mięśni komór jako pojedyncze włókna, zwane od nazwiska odkrywcy, czeskiego morfologa — włóknami Purkinjego. Włókna te w budowie morfologicznej różnią się niektórymi cechami od włókien mięśnia sercowego. U ssaków pęczek Hisa jest jedyną drogą, którą bodziec może przedostać się z przedsionka do komory. Jeżeli za pomocą specjalnego zacisku zniszczymy pęczek Hisa, dochodzi do rozkojarzenia pracy serca, czyli „bloku". Przedsionki i komory wówczas biją własnym odmiennym rytmem. Blok serca powstaje także u ludzi w wyniku uszkodzenia mięśnia sercowego na wysokości węzła przedsionkowo-komorowego lub pęczka Hisa. Zaburzenie to może także nastąpić w wyniku zatruć pod wpływem takich substancji jak strofantyna i chinidyna, które wywierają swoiste wybiórcze działanie na mięsień sercowy. Blok serca niekiedy towarzyszy niektórym chorobom zakaźnym, np. błonicy lub chorobie reumatycznej. Czynność serca zależy nie tylko od sprawności automatyzmu własnego. Mają na nią wpływ jeszcze inne czynniki: układ nerwowy, niektóre substancje chemiczne, np. hormony, produkty przemiany materii, sole nieorganiczne oraz oddziaływanie mechaniczne przez krew przepływającą. Wiadomo, że serce kurczy się rytmicznie nawet wówczas, jeśli wyosobnimy je z organizmu zwierzęcia. W organizmie czynność ta pozostaje pod stałą kontrolą układu nerwowego. Istnieją pewne ośrodka nerwowe regulujące pracę serca. Znajdują się one zarówno w rdzeni kręgowym, jak i w mózgu. Badania anatomiczne wykazały, że do serca dochodzą gałązki błędnego oraz nerwy współczulne. Pierwszy z nich działa hamując na czynność serca. Ośrodek kierujący pracą nerwu błędnego znajduj się w rdzeniu przedłużonym. Jeśli zniszczymy prądem elektrycznym tę okolicę, dojdzie do przyspieszenia rytmu serca. Odwrotnie, jeśli będziemy drażnić, pobudzać tę okolicę otrzymamy zwolnienie czynności serca, a nawet jego całkowite zatrzymanie. Nerwy współczulne odkryt zostały w 1863 r. przez von Bezolda. Podrażnienie tych nerwów pow duje przyspieszenie akcji serca oraz zwiększenie siły skurczów. W normalnym organizmie, funkcjonującym prawidłowo, istnieje pe na równowaga w działalności ośrodków: pobudzającego i hamującego. W czasie wysiłków fizycznych dochodzi do zmniejszenia napięci nerwów błędnych, co w konsekwencji doprowadza do przyspieszeń' czynności serca. Być może, że w stanach emocjonalnych, takich, ja strach, gniew lub radość większą rolę w przyspieszeniu czynnosc serca odgrywają nerwy współczulne (przyspieszające) niż spadek n pięcia nerwu błędnego. Podrażnienie nerwu współczulnego lub przywspółczulnego powodu' uwolnienie na zakończeniach nerwowych pewnych substancji, dec dujących o przekazywaniu bodźców. Są to związki zwane acetylocholną i adrenaliną. Pobudzony nerw błędny wytwarza acetylocholinę, natomiast podrażnienie zwojów współczulnych doprowadza do wydzielenia adrenaliny. Wpływ tych związków na czynność serca można wyka zać doświadczalnie. Wstrzyknięcie adrenaliny powoduje przyspieszoną czynność serca, a acetylocholiny daje efekt przeciwny. Składniki mineralne, kwaśne produkty przemiany materii, również tlen i dwutlenek węgla mają duży wpływ na czynność serca.