Dzięki akcji serca krew dopływa do wszystkich części organizmu. W ciągu doby serce człowieka przepompowuje około 6000 litrów krwi, wykonując przy tym olbrzymią pracę. Bez przesady można ją porównać z siłą, którą należałoby zastosować przy podnoszeniu wagonu towarowego na wysokość 1 m. Bardzo często używamy zwrotu „serce bije". Wystarczy przyłożyć rękę lub ucho do lewej okolicy klatki piersiowej, aby z łatwością zidentyfikować uderzenia serca. Powstają one wskutek kurczenia się i rozszerzania mięśnia sercowego. Dzięki temu dochodzi w czasie skurczu do przesuwania krwi na obwód (do różnych narządów), w czasie zaś rozkurczu — do napełniania się serca krwią żylną z obwodu. W czasie odpoczynku w pozycji leżącej praca serca jest zwolniona, gdyż w takich warunkach organizm niewiele użytkuje energii. Wystarczy jednak wykonać nawet niewielki wysiłek, a czynność serca ulega przyspieszeniu, pracuje ono energiczniej, aby dostarczyć organizmowi potrzebnej energii i szybko odprowadzić produkty zużycia materii, jak np. mocznik, kwas moczowy, dwutlenek węgla i inne. Pewne z tych związków usuwane są z moczem, inne wydalane są przez płuca z powietrzem wydychanym. Serce potrafi przystosować się do poziomu wykonywanej pracy; jeśli potrzeba, „bije" wolniej lub szybciej. Praca serca zmienia się ze zmianą ciepłoty ciała. Przy 36,6 °C serce uderza około 76 razy na minutę, a przy 37 °C — 80 razy na minutę. Wraz z podniesieniem ciepłoty ciała o każdy 1 °C zwiększa się praca serca o 10 uderzeń na minutę. W oparciu o te obserwac można bez użycia termometru, lecz tylko na podstawie liczby tętnic określić ciepłotę ciała. Czynność serca zmienia się także wraz z wiekiem. U płodu ludzkiego serce bije bardzo szybko — 140 razy na minutę; u noworodka 130—140, u dziecka rocznego — 120, natomiast u 10-letniego — 9 Praca serca (liczba jego uderzeń) jest także zależna od masy ciał Maleje wraz z jej przyrostem; serce słonia uderza 28 razy na minut konia — 35, krowy — 50, psa — 95, kota — 130, natomiast u małych ptaków liczba ta może dochodzić nawet do 900. Praca, którą wykonujemy w ciągu dnia, wpływa na układ krążeni Czynność serca zwiększa się prawie proporcjonalnie do wykonywania wysiłku fizycznego. U ludzi, którzy nie pracują fizycznie, każdy mniejszy wysiłek manifestuje się przyspieszonym biciem serca. Gdy i dłuższej przerwie wchodzą na schody, męczą się bardzo szybko, zniszenia są zatrzymywać się i odpoczywać, jeżeli natomiast czynność wykonują przez długi czas, wówczas bez większego wysiłku pokorni tę drogę, a akcja serca nawet nie ulega przyspieszeniu. Wynika z I go, że serce nasze potrafi się adaptować. Czynność serca zależy t od pory dnia, rano jest wolniejsza, potem ulega przyspieszeniu, nal miast w czasie snu ulega największemu zwolnieniu. Skąd mięsień sercowy czerpie energię do pracy? Obecnie wiemy, czynność tego ważnego narządu odbywa się kosztem przemian biologicznych toczących się właśnie w nim — w mięśniu sercowy. Źródłem energii do pracy serca są głównie węglowodany, takie j cukier gronowy i inne. Serce psa w optymalnych warunkach w 1 godziny zużywa około 140 mg glikozy. Już aleksandryjski lekarz i filozof Galen wiedział o tym, iż się zwierzęcia wyjęte z organizmu jeszcze przez pewien okres czasu mj pracować, oczywiście jeżeli zapewnimy mu odpowiednie warunki,] zanurzymy w płynie o określonym składzie, wysyceniu tlenem i odpowiedniej temperaturze dla danego gatunku zwierzęcia. W ten spada można uzyskać zachowanie pracy serca nawet przez kilka godzin. łatwiej takie doświadczenie wykonać na sercu żaby lub naryb. Płyn, w którym umieszczamy serce, swoim składem powił przypominać osocze krwi. W 1762 roku ojciec fizjologii Haller stwierdził, że jeżeli umieści wyizolowane serce zwierzęcia w roztworze zawierającym 0,6°/o sodu, to wykonuje ono tylko kilka skurczów, a następnie zatrzymując się w czasie skurczu. Dodatek potasu przywraca na jakiś czas czynność, lecz wkrótce także ona ustaje, tym razem przy rozkurcz. Dopiero dodanie wapnia powoduje normalną pracę serca. Wynika stąd wniosek, że wszystkie trzy pierwiastki gwarantują prawidłową czynność narządu krążenia. W doświadczeniach z sercem izolowanym zaobserwowano, że kiedy znajduje się w atmosferze bogatej w CO2, „bije" ono szybciej, a skurcze jego są silniejsze. Słabe kwasy lub zasady dodane do roztworu, w którym umieszczone jest serce, wywołują zaburzenia jego czynności. Stąd wniosek, że pH płynu ma duży wpływ na pracę serca. Obniżenie pH, czyli zakwaszenie płynu, powoduje zatrzymanie pracy serca. Wielkość serca jest odmienna u różnych zwierząt. Zależy ona również od sprawności ruchowej osobnika, a płeć odgrywa też niemałą rolę. Serce mężczyzny waży według Brausa 279,0, a kobiety — 220,6 g.