A A A

Grupy krwi

Wiadomo, że w razie utraty dużej ilości krwi jedynym ratunkiem przed śmiercią organizmu jest szybkie jej uzupełnienie. Próby przetaczania krwi osobom wykrwawionym były prowadzone już od bardzo dawna, jednak w większości przypadków kończyły się tragicznie. Przez wiele lat nie znajdowano na to wytłumaczenia i nie potrafiono podać przyczyn. Dopiero uczony austriacki Landsteiner stwierdził, że pomimo dużego podobieństwa istnieją bardzo istotne różnice we krwi poszczególnych ludzi. Wydzielił on trzy rodzaje grup krwi, które nazwał kolejnymi literami alfabetu — A, B i C. Podział ten został przyjęty na Międzynarodowym Zjeździe w Sprawie Transfuzji Krwi w Paryżu. U ludności określonych okolic globu ziemskiego występuje przewaga pewnych grup krwi. Grupę A np. spotyka się najczęściej u narodów północnej i zachodniej Europy. W krajach wschodnich przeważa grupa B. Natomiast grupa AB najczęściej występuje u Tatarów i Japończyków. Każdy człowiek ma jedną z czterech grup krwi. Jest ona niezmienna w ciągu całego życia. Człowiek rodzi się i umiera z tym samym rodzajem krwi. Obecnie przy pomocy pewnych metod możemy określić, jaką grupę ma dany człowiek. Jeżeli weźmiemy kroplę krwi od dwóch różnych osobników i zmieszamy ją na szkiełku, a następnie obejrzymy pod mikroskopem, to w przypadku zgodności grup nie zmieni ona swoich własności, w innych natomiast przypadkach krwinki ulegną zlepianiu, czyli aglutynacji. Dlaczego dochodzi do powstania tego zjawiska? Wyobraźmy sobie, że krwinki jednego człowieka zawierają pewien czynnik, który nazwiemy A, krew innego osobnika może mieć natomiast czynnik B albo oba czynniki równocześnie, tj. AB, albo też czynnik 0. W osoczu odpowiednich grup krwi znajdują się substancje skierowane przeciwko omawianym czynnikom występującym w krwinkach. Mogą to być substancje anty-A lub anty-B, które zlepiają krwinki mające czynniki A, B i AB. Oczywiście we krwi jednego człowieka nie może znajdować się równocześnie substancja A w krwinkach i anty-A w osoczu, gdyż spowodowałoby to natychmiastową śmierć. Natomiast krew człowieka o grupie A zawiera w osoczu przeciwciała anty-B. W osoczu krwi grupy B występują substancje skierowane przeciwko czynnikowi A (anty-A). Grupa krwi AB nie zawiera ani przeciwciał anty-A, ani anty-B. Natomiast w grupie 0 nie ma antygenu A ani B, dlatego też w surowicy znajdują się ciała skierowane zarówno przeciwko A, jak i B. Na podstawie licznych obserwacji stwierdzono, że krew zakażona bakteriami zaczyna wykazywać nieco odmienne cechy, jakby należała do innej grupy. Krwinki ulegają aglutynacji po dodaniu różnych surowic, nawet grupy AB, która jak wiadomo, nie zawiera przeciwciał (anty-A i anty-B). Zjawisko takie można wytłumaczyć powstawaniem różnych przeciwciał pod wpływem bakterii. A zatem zarazki chorobotwórcze mogą spowodować powstanie nowych cech grupowych krwi. Jest także możliwe zjawisko przeciwne — niszczenie właściwości grupowych. Czynnik likwidujący cechę A wykryto w kale oraz w ślinie i nazwano go „fermentem grupowym". Oprócz czterech głównych grup krwi znamy obecnie jeszcze podgrupy M i N. Stwierdzono także występowanie u człowieka cech P, Q, H, S, X i wielu innych. Istnieją grupy krwi uprzywilejowane, tj. dominujące nad innymi, np. grupy A i B górują nad grupą 0, która jest cechą ustępującą. Niektóre z cech spotykane są pospolicie u wielu ludzi, inne występują tylko sporadycznie. Antygeny grupowe są dziedziczone według praw Mendla. Zostało to wykorzystane w medycynie sądowej. Na podstawie badań grup krwi można wykluczyć rodzicielstwo. Jeśli bowiem dziecko ma np. grupę A, a matka grupę 0, to ojcem nie mógł być osobnik o grupie B. Znajomość grup została również wykorzystana do identyfikacji ludzi. Ponieważ część ludzi wydziela antygeny grupowe do śliny, moczu i polu, stąd ślady tych wydzielin na bieliźnie lub chustce do nosa mogą niekiedy być pomocne w badaniach śledczych.