A A A

Ochrona stawu - podstawowa zasada działania mięśnia

Składowa obrotowa powoduje zmianę położenia belki kostnej, przy czym punkt P (i wszystkie inne punkty tej kości) porusza się ruchem krzywoliniowym wokół osi stawu. Składowa stawowa zwiera w tym czasie powierzchnie stawu. Stanowi ona ważny czynnik ochronny w fazie czynnej mięśnia, ponieważ zabezpiecza staw przed gwałtownym szarpnięciem lub nadmiernym wychyleniem powierzchni stawowej. Łatwo sobie uzmysłowić, że proporcje długości obydwu składowych zależą od wielkości kąta natarcia. Przy kącie wynoszącym 45° obie składowe są sobie równe. Jeśli kąt ten jest mniejszy od 45°, składowa stawowa jest dłuższa od obrotowej. Przy wartościach kąta ponad 45° zachodzą stosunki odwrotne. Im mniejszy kąt, tym większa ochrona stawu (np. w okolicach stawów dystalnych w kończynach). Gdy kąt jest większy — większa część siły mięśniowej przeznaczona jest na wywołanie (i wykonanie) ruchu. Sytuacja taka ma miejsce m. in. wokół stawów nasadowych kończyn i staje się zrozumiała, jeśli uwzględ- ni się rozległy zakres ruchomości w tych stawach i duży opór kończyny. Budowę i czynność mięśni analizujemy najchętniej na pojedynczych przykładach. Czynimy to wyłącznie gwoli jasności wykładu, lecz równocześnie „wbrew naturze" układu mięśniowego. Każdy bowiem ruch naturalny prosty lub złożony jest dziełem zespołu mięśni. W prostowaniu uda w stawie biodrowym bierze udział kilka mięśni znajdujących się na jego tylnej powierzchni. Podobnie rzecz się ma ze zginaniem kończyny w stawie kolanowym. To samo obserwujemy przy ruchach zginania lub prostowania w stawie ramiennym itd., a proste zdawałoby się ćwiczenie, polegające na obrotach tułowia przy lekko rozkrocznej pozycji stojącej, z ramionami w bok uniesionymi, odbywa się już z udziałem „wielkiej mięśniowej orkiestry symfonicznej", złożonej z tylu jednostek, że wyliczenie ich tu zajęłoby wiele miejsca. Każdy ruch złożony zachodzi w kilku stawach jednocześnie i angażuje szereg zespołów mięśniowych ułożonych kolejno w poszczególnych fragmentach łańcucha stawowego. Powstaje w ten sposób tzw. „taśma mięśniowa", odgrywająca ważną rolę w koordynacji ruchów. System działania owych taśm mięśniowych sprawia, że cały układ szkieletowy tworzy harmonijną czynnościowo całość, w której wyróżniają się poszczególne zespoły o działaniu synergicznym i antagoni-stycznym. Jedne np. mięśnie odwodzą ramię, inne — przywodzą, jedne odwracają przedramię (dłonią ku górze), inne wykonują ruch nawracania itd.