Omawiając udział nerek w procesach, które regulują odczyn płynów tkankowych, powiedzieliśmy, że we krwi znajduje się znaczna ilość dwutlenku węgla, przy czym większość jego występuje w powiązaniu z jonem Na+ jako dwuwęglan, a tylko niewielka część w postaci rozpuszczonego CO2, tworzącego kwas węglowy. Dokładniejsze badania wykazały, że dwutlenek węgla w obu postaciach występuje również i w krwinkach czerwonych. Takie przedstawienie sprawy, chociaż nie koliduje z faktycznym stanem rzeczy, nie jest w zupełności ścisłe i wymaga kilku choćby słów wyjaśnienia. Jak powiedzieliśmy na wstępie, ciśnieniu parcjalnemu wynoszącemu 40 mm Hg odpowiada rozpuszczenie 2,5 ml/100 ml. Rozpuszczony dwutlenek węgla na zasadzie dyfuzji przenika do wnętrza krwinek czerwonych. W myśl praw dyfuzji oba jony usiłują przedostać się przez błonę komórkową krwinki czerwonej do osocza, ale udaje się to tylko jonowi HC03-, gdyż jak wiemy, w błonie komórkowej działa tzw. pompa sodowo-potasowa nie wypuszczająca z komórki jonów. Aby nie powstała przewaga dodatnich jonów w krwince i ujemnych w surowicy, z tej ostatniej starają się przedostać do krwinki jony Na4 i Cl,tu jednak z kolei, znana nam pompa sodowo-potasowa przepuszcza tylko jony Cl-, zatrzymując Na+. Jony Na+ wraz z pochodzącym z krwinki jonem HC03- tworzą dobrze nam znany dwuwęglan. We wnętrzu zaś krwinki gromadzą się jony K+ i Cl- tworzące chlorek potasu. Poznanie mechanizmu tej wędrówki jonów zawdzięczamy uczonemu niemieckiemu Hamburgerowi, a ponieważ, jak widzieliśmy, polega ona na wędrówce jonów Cl- z surowicy do krwinek, otrzymała nazwę przepływu chlorowego Hamburgera. Trzecią wreszcie postacią, w jakiej dwutlenek węgla występuje we krwi, są związki zwane karbaminianami. Tworzą się one wskutek reagowania powstałego w tkankach dwutlenku węgla z wolnymi grupami NH2 występującymi w cząsteczce każdego białka. Szczególne własności tworzenia karbaminianów ma hemoglobina po oddaniu tkankom związanego z nią tlenu. Wszystkie opisane tu procesy zachodzą w okresie, gdy krew przepływa przez tkanki, natomiast w płucach mają przebieg odwrotny. Wskutek niższego ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla w powietrzu pęcherzykowym niż w tkankach część ropuszczonego dwutlenku węgla ulega wydaleniu z surowicy do światła pęcherzyków. Równocześnie hemoglobina wiąże się z tlenem, stając się tym samym nieco mocniejszym kwasem, dzięki czemu wyłapuje odebrany jej w tkankach jon K+, co oczywiście pociąga za sobą konieczność oddania do surowicy zbędnego teraz jonu Cl", który z kolei wypiera z dwuwęglanu resztę HCO3". Powstający nadmiar jonu węglanowego rekombinuje się z jonem H1 i ulega przekształceniu w kwas węglowy rozpadający się na dwutlenek węgla i wodę wydalane do powietrza pęcherzykowego. Utleniona hemoglobina traci własności tworzenia karbaminianów i oddaje związany w nich dwutlenek węgla. Załączony schemat ilustruje opisane procesy, zachodzące w tkankach i płucach. Jak z tego wynika, krwinki czerwone, a ściślej zawarta w nich hemoglobina, przenoszą nie tylko tlen, ale w drodze powrotnej z tkanek do płuc pomagają przenieść powstały w tkankach dwutlenek życia i spełniania czynności wszystkich komórek. Z oczywistych powodów celowo czyniono pewne uproszczenia i pomijano szereg szczegółów. Gdyby jednak zaintrygowany przedstawionymi faktami Czytelnik chciał poznać bardziej szczegółowo omawiane zagadnienia, musiałby sięgnąć do książek specjalistycznych.