Jak dotychczas w naszych rozważaniach posługiwaliśmy się dwiema liczbami, których sposób uzyskania zapewne intryguje niejednego z Czytelników. Powiedzieliśmy bowiem, że w ciągu 1 minuty przepływa przez nerki 1200 ml krwi, z czego 120 ml ulega przefiltrowaniu w kłębkach. W jaki sposób uzyskano te dane? Odpowiedź na to pytanie staje się tym ciekawsza, że oznaczanie obu wspomnianych wartości jest obecnie dość szeroko stosowane w medycynie praktycznej i oddaje znaczne usługi lekarzom, pozwalając im zorientować się w stanie czynności nerek leczonego przez nich pacjenta. Aby wyjaśnić poruszone zagadnienie, musimy wprowadzić zupełnie nowe pojęcie — wskaźnik oczyszczania. Wyraża on ilość surowicy, która w ciągu 1 minuty zostaje w całości pozbawiona danej substancji (oczyszczona z danej substancji) w czasie przechodzenia przez nerki. Dla dokładniejszego wyjaśnienia posłużymy się przykładem. Badanemu wstrzykujemy dożylnie związek noszący nazwę inuliny, który nie ulega rozkładowi w organizmie, jest wydalany wyłącznie przez nerki i nie ulega resorpcji w kanalikach. Wstrzyknięty związek miesza się równomiernie z krwią dając pewne stężenie, które stosunkowo łatwo możemy oznaczyć. Krew z inulina przechodząc przez nerki ulega filtracji i wskutek tego inulina dostaje się do moczu pierwotnego, a ponieważ nie jest resorbowana, przefiltrowana ilość znajdzie się w moczu wydalanym. Po zebraniu tego moczu możemy oznaczyć, ile inuliny zostało wydalone w czasie badania, a dalej, ile jej przypada na 1 minutę. Wydalona w ciągu 1 minuty ilość znajdowała się w surowicy w poznanym uprzednio stężeniu, stąd możemy łatwo wyliczyć ilość surowicy. Teraz już można łatwo1 wyciągnąć wniosek, że taka właśnie ilość surowicy została przefiltrowana w ciągu 1 minuty. W ten sposób oznaczyliśmy wskaźnik oczyszczania inuliny, który jest równoznaczny z ilością surowicy przefiltrowanej w nerkach w ciągu 1 minuty. Jak już wiemy, u zdrowych ludzi ilość ta wynosi 120 ml, ulega zaś zmniejszeniu w stanie choroby, która powoduje np. zwężenie światła naczyń kłębkowych, jak np. w zapaleniu nerek. Innymi słowy, oznaczając wskaźnik oczyszczania inuliny, możemy się zorientować w stanie kłębków nerkowych, co innymi metodami jest prawie niemożliwe. Całkowitą ilość surowicy, a stąd i krwi przepływającej przez nerki, możemy oznaczyć za pomocą wskaźnika oczyszczania innej substancji — diodrastu. Związek ten zostaje całkowicie usunięty z krwi po jednokrotnym jej przejściu przez nerki, co jest niemożliwe drogą samej filtracji i wymaga dodatkowo wydzielania diodrastu przez komórki kanalików nerkowych. W analogiczny sposób jak w przypadku inuliny oznaczając ilość diodrastu wydalonego z moczem w ciągu 1 minuty, przekonano się, że ta ilość znajdowała się w 1200 ml krwi. Taka więc ilość krwi musiała przepłynąć w tym czasie przez nerki, jeżeli diodrast wydala się przy jednokrotnym przejściu przez ten narząd. Zwiększając stopniowo ilość wstrzykiwanego diodrastu uzyskamy w pewnym momencie sytuację, w której nie wszystka jego ilość zostanie usunięta z krwi przy jednym przejściu przez nerki. Ponieważ, jak powiedziano, diodrast jest wydalany za pośrednictwem czynności wydzielniczej, można stąd wysnuć wniosek, że po przekroczeniu pewnego stężenia komórki kanalików nie są już w stanie podołać temu zadaniu. Tę właśnie wartość stężenia nazwano maksimum kanalikowym (Tm) i jest ona miarą sprawności sekrecyjnej kanalików nerkowych. Powracając teraz do śledzonych w swej wędrówce przez nefron kropli znajdujących się w 34 litrach izoosmotycznego moczu, przypomnimy jeszcze raz, że w końcowym efekcie nerki wytwarzają tylko 1,5 hyperosmotycznego moczu. Należy stąd wysnuć wniosek, że w dalszych odcinkach nefronu następuje dalsza resorpcja wody i zagęszczenie moczu. Aby zrozumieć mechanizm zachodzących procesów, musimy przynajmniej na chwilę porzucić nerki i skierować nasze zainteresowanie na zupełnie odmienne rejony ciała.