A A A

Jak powstaje nerw rdzeniowy

Powstanie nerwu obwodowego najłatwiej omówić na przykładzie nerwu rdzeniowego. U człowieka 31 par nerwów rdzeniowych wychodzi przez otwory pomiędzy kręgami tworzącymi kanał kręgowy, który we wnętrzu swym kryje rdzeń. Otworzywszy kanał kręgowy zobaczymy, że każdy nerw rdzeniowy powstaje z dwu części, zwanych korzonkami. Jedna z nich — korzonek przedni lub brzuszny — zdąża do przedniej powierzchni rdzenia, a druga — korzonek tylny lub grzbietowy — do powierzchni tylnej. Rysunek przedstawia fragment rdzenia kręgowego z zaznaczonymi korzonkami i utworzonymi przez nie nerwami rdzeniowymi. Nawet gołym okiem można stwierdzić obecność niewielkiego zgrubienia na przebiegu korzonka tylnego. Przy badaniu pod mikroskopem okazało się, że zgrubienie to składa się z licznych komórek nerwowych. Nosi ono nazwę zwoju międzykręgowego i włókna jego komórek tworzą właśnie korzonek tylny. Impulsy biegnące od receptorów za pośrednictwem nerwu rdzeniowego docierają do korzonka tylnego, a następnie do komórek zwoju międzykręgowego. Komórki te przekazują dochodzące do nich impulsy do rdzenia kręgowego; o dalszych losach impulsów będzie mowa w następnych rozdziałach. Podobnie jak w nerwie obwodowym włókna tworzące korzonek tylny różnią się między sobą grubością, a co za tym idzie, i rodzajem przewodzonych impulsów. Jak wykazano, najcieńsze włókna stanowią 40% wszystkich włókien korzonków tylnych, pozbawione są zupełnie osłonki mielinowej i przewodzą impulsy wytworzone w receptorach bólu. Wskutek swej cienkości oraz braku osłonki włókna te są bardzo wrażliwe na działanie różnych substancji znajdujących się w ich otoczeniu. Ta ich własność została wykorzystana w medycynie do znieczulania operacyjnego. Znieczulanie to polega na wprowadzeniu w okolicę korzonka tylnego związku chemicznego, zwanego nowokainą. Pod działaniem tego związku włókna bólowe stają się niezdolne do przewodzenia impulsów, wskutek czego zniesione zostaje czucie bólu. Czucie innych bodźców, takich, jak dotyk, ucisk, temperatura, zostaje zachowane, ponieważ impulsy wywołane tymi bodźcami przewodzone są włóknami grubszymi z osłonką mielinową, niewrażliwymi na działanie nowokainy. Korzonek przedni z reguły jest grubszy niż tylny i jak się przekonano, przewodzi impulsy od rdzenia kręgowego do efektorów — głównie do mięśni; dlatego czasem korzonki te są nazywane korzonkami ruchowymi. Utworzone są one przez włókna osiowe komórek nerwowych leżących w obrębie rdzenia kręgowego, o których za chwilę będziemy mówić bardziej szczegółowo.